Alternatywne formy spędzania czasu wolnego
jako mądry wybór nastolatków – wychowawcza rola szkoły
Nie ulega wątpliwości, że pierwszymi i najważniejszymi wychowawcami dzieci są ich rodzice. To właśnie w domu rodzinnym kształtuje się charakter dziecka, przekazywany jest system wartości oraz tradycje, których kultywowanie podtrzymuje tożsamość rodzinną i narodową. Szkoła nie może i nie chce zastąpić rodziny w procesie wychowania – zadaniem szkoły jest jedynie wspomaganie rodziców w wypełnianiu tej trudnej funkcji.
Choć rola szkoły w procesie wychowania jest drugorzędna, to jednak pod pewnym względem pozostaje niezastąpiona. To właśnie szkoła, dzięki istnieniu zbiorowości uczniowskiej ma możliwość wprowadzenia dziecka w tajniki życia społecznego. Dobrze, że po latach milczenia, zaczynamy znów odkrywać rolę funkcji wychowawczej szkoły. I dobrze, że zaczynamy o tej funkcji głośno mówić.
Powinnością szkoły jest zapewnienie każdemu uczniowi warunków niezbędnych do jego rozwoju, przygotowanie go do wypełniania obowiązków rodzinnych i obywatelskich, w oparciu o zasady: demokracji, tolerancji, sprawiedliwości i wolności. Funkcja wychowawcza szkoły wiąże się bezpośrednio z rozwojem osobowości uczniów, zwłaszcza z kształtowaniem ich postaw. W szkole uczniowie zdobywają rozległą wiedzę, rozwijają swoje talenty, nabywają różnych umiejętności, zdobywają doświadczenie, uczą się współżycia, współpracy i współdziałania. Szkoła ułatwia również kształtowanie odpowiedniej postawy społecznej, moralnej, ideowej. Wszystko to jest możliwe dzięki właściwemu spełnianiu przez szkołę funkcji nie tylko dydaktycznej i opiekuńczej, ale przede wszystkim wychowawczej.
Dzieci i młodzież - o czym Państwo z pewnością wiedzą - to grupa charakteryzująca się bardzo wysokim poziomem aktywności, chłonności i ciekawości poznawczej. Zadaniem wychowawców jest wykorzystanie tej aktywności, ukierunkowanie jej oraz przygotowanie młodych ludzi do pełnienia w przyszłości różnorodnych ról życiowych. Dlatego w procesie dydaktyczno-wychowawczym musi się znaleźć miejsce nie tylko na myśli, ale i emocje. Edukacja rozwijająca inteligencję emocjonalną dzieci ma wyrobić w nich tak ważne cechy, jak: samoświadomość, panowanie nad emocjami, umiejętność radzenia sobie w sytuacjach trudnych, empatię oraz umiejętność kontaktowania się z innymi osobami. Kontakt z drugim człowiekiem jest bowiem niezbędnym warunkiem rozwoju społecznego i emocjonalnego. I właśnie taka instytucja jak szkoła - dzięki istnieniu zbiorowości uczniowskiej - ma możliwość wprowadzania dziecka w relacje międzyludzkie oraz tajniki życia społecznego.
Szkoła, w której mam przyjemność pracować, umożliwia uczniom angażowanie się w programy i inicjatywy pozwalające spojrzeć na problematykę dobra wspólnego poprzez troskę o innych. Po latach pracy z młodzieżą, mogę stwierdzić, że uczniowie LO im. A. Mickiewicza w Strzyżowie to pełni empatii społecznicy, którzy angażują się w wiele inicjatyw wymagających od nich różnorodnych umiejętności. A ich działania niewątpliwie mają wpływ na lokalne społeczeństwo.
Szczególną formą aktywności jest pomoc niesiona potrzebującym - jest ona bowiem stymulatorem procesu samowychowania oraz odpowiedzialności za siebie i innych. Już Albert Einstein powiedział, że „Tylko życie poświęcone innym, warte jest przeżycia" W ramach tej właśnie aktywność nasi uczniowie systematycznie podejmują działania związane z wolontariatem. I choć wolontariat zakłada bezpłatną pracę na rzecz innych osób, należy zaznaczyć, że bezpłatna nie oznacza bezinteresowna. W rzeczywistości bowiem wolontariusz uzyskuje liczne korzyści niematerialne: satysfakcję, realizację swoich motywacji takich jak poczucie sensu życia, uznanie ze strony innych, podwyższenie samooceny . Wolontariusz rozwija swoje zainteresowania i pasje, uczy się lepszego gospodarowania czasem, zyskuje nowych przyjaciół i znajomych, zdobywa wiedzę, doświadczenie i nowe umiejętności. W związku z tym mają też lepszą pozycję na rynku pracy. My – wychowawcy robimy wszystko , aby nasza szkoła była miejscem, w którym młodzi ludzie uczą się otwartości, szacunku dla innych oraz wrażliwości na potrzeby drugiego człowieka.
Sukces wychowawczy polega na tym, że nasi uczniowie odczuwają autentyczną potrzebę podejmowania przedsięwzięć na rzecz innych, dzielą się tym, co w nich dobre i szlachetne - w myśl zasady, że „przyjemniej jest dawać niż brać”.
Pozwólcie Państwo, że pokrótce przedstawię niektóre z realizowanych przez szkołę zadań wychowawczych, profilaktycznych, prozdrowotnych, wynikających nie tylko z potrzeby serca, ale również z zapisów Programu Wychowawczego Szkoły oraz Programu Profilaktyki.
Od kilku lat jesteśmy organizatorami koncertów charytatywnych pod hasłem ”Obudź w sobie Anioła”. Połączone są one z aukcją przedmiotów cennych oraz kiermaszem wyrobów rękodzieła artystycznego. Przedmioty przekazywane na ten szczytny cel pochodzą od lokalnych twórców i artystów, a pozyskane środki przeznaczamy na pomoc chorym dzieciom – mieszkańcom powiatu strzyżowskiego, wytypowanym przez kapitułę. Dzięki zaangażowaniu ponad 50 uczniów, absolwentów, nauczycieli oraz środowiska lokalnego corocznie 5 dzieci przekonuje się, że nie są same ze swoimi problemami. W zależności od indywidualnych potrzeb, dzieci otrzymują pomoc adekwatną do tych potrzeb. Dysponując kwotą ok. 10 - 16 tyś, rocznie, kupiliśmy do tej pory m.in. buty ortopedyczne, sprzęt rehabilitacyjny, aparat słuchowy, wózek inwalidzki, łóżko szpitalne, pulsaoksymetr, sprzęt komputerowy ze specjalistycznym oprogramowaniem dla dzieci autystycznych, finansowaliśmy pobyt dzieci na obozach rehabilitacyjnych oraz wyjazd osób niewidomych i niedowidzących do specjalistycznego ośrodka edukacji polisensorycznej w Krakowie.
Ze względu na szczytny cel oraz wysoki poziom widowiska, nasze koncerty cieszą się dużym zainteresowaniem społeczności lokalnej, która licznie w nich uczestniczy.
Patronat honorowy nad koncertami objęli: poseł do parlamentu europejskiego p. E. Łukacijewska, Starosta strzyżowski p. R. Godek i p. J. Stodolak oraz burmistrz miasta Strzyżowa p. M. Śliwiński
Odpowiedzieliśmy również na potrzeby osób chorych - pacjentów zakładu opiekuńczego - pielęgnacyjno przy ZOZ w Strzyżowie, organizując loterię, kiermasz oraz koncert pt. „Bądź bliźnim dla cierpiącego człowieka. Dochód z koncertu czyli ponad 8 tysięcy zł przeznaczyliśmy na zakup łóżka pionizującego, niezbędnego do skutecznej rehabilitacji chorych osób. Tradycją szkoły stały się również coroczne odwiedziny pacjentów zakładu w okresie bożonarodzeniowym. Młodzież przygotowuje część artystyczną, wspólnie z pacjentami kolęduje, wręcza własnoręcznie wykonane kartki świąteczne oraz symboliczne prezenty. Są to bardzo wzruszające momenty zarówno dla pacjentów, personelu, jaki i dla młodzieży.
W razie potrzeby wolontariusze angażują się w organizacje opieki nad osobami starszymi, chorymi.
Byliśmy również organizatorami charytatywnego meczu piłki siatkowej „Gramy dla Marysi” oraz kiermaszu. Blisko 20 wolontariuszy, drużyna siatkarska klubu Wisłok oraz drużyna z Norwegii starały się sfinansować pobyt chorej 3-letniej Marysi - mieszkanki pow. strzyżowskiego na obozie rehabilitacyjnym.
Od ponad 10 lat nasze Liceum jest siedzibą sztabu Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy. W czasie styczniowego finału pośród śniegów i mrozów na ulice Strzyżowa i okolicznych wiosek wychodzą rzesze wolontariuszy, by zbierać pieniądze na wcześniej wytyczony cel medyczny. Do tej pory zbieraliśmy między innym na rzecz kardiochirurgii dziecięcej, ratowania życia dzieci poszkodowanych w wypadkach , dzieci z chorobami nerek, niemowląt, dzieci z wadami wrodzonymi oraz dla seniorów. Każdego roku przekazywaliśmy na rzecz fundacji kwotę powyżej 10 tyś. zł. Organizujemy również koncerty, aukcje cennych przedmiotów oraz tak lubiane przez mieszkańców Strzyżowa „światełko do nieba”.
Od ponad 15 lat młodzież naszej szkoły w dniu 1 listopada kwestuje na strzyżowskich cmentarzach na rzecz podopiecznych schroniska Brata Alberta, a w okresie „mikołajkowym” pamiętamy o małych chorych pacjentach Podkarpackiego Hospicjum Dziecięco w Rzeszowie - wspomagając je rzeczowo.
Od 3 lat uczniowie i nauczyciele naszego liceum są wolontariuszami w akcji Stowarzyszenia WIOSNA „Szlachetna paczka” . Docieramy do prawdziwej biedy, odnajdujemy potrzebujących, diagnozujemy ich sytuację materialno – bytową oraz dbamy o właściwe przygotowanie pomocy przez darczyńców. Do tej pory byliśmy opiekunami 28 rodzin. Byliśmy również darczyńcami i przygotowaliśmy pomoc dla 3z nich. W tym roku 9 wolontariuszy obejmie opieką kolejnych 13 rodzin. Podczas akcji młodzież uczy się odpowiedzialności za siebie i innych, współdziałania i pracy w grupie, podporządkowania indywidualnych celów dla dobra grupy.
Niezwykle ważne miejsce w pracy szkoły zajmują działania profilaktyczne. My – dorośli mamy świadomość istnienia czynników ryzyka, na których występowanie jednak nie mamy większego wpływu (są to czynniki genetyczne, choroby, uzależnienia lub przestępczość rodziców, bieda, bezrobocie).
Nikt z nas nie ma wątpliwości, że zapobieganie problemom jest tańsze i zdrowsze niż borykanie się z późniejszymi skutkami Dlatego też realizujemy różnorodne programy profilaktyczno – edukacyjne, dostarczając młodzieży niezbędnej wiedzy dotyczącej owych zagrożeń. Młodzież naszego ogólniaka brała aktywny udział w niezliczonych akcjach lokalnych i ogólnopolskich, oraz kampaniach społecznych m.in. takich jak: „Łańcuch otwartych serc M. Kotańskiego, trzeźwy kierowca - bezpieczne wakacje”, „ bunt – alkohol kradnie wolność”, „Szkoła bez przemocy”, „Bliżej siebie – dalej od narkotyków”, ”Szkoła trzeźwo myślących kierowców”, „Ogólnopolski Głos profilaktyki”, „Ogólnopolska Noc profilaktyki”., ,sos dla bezpieczeństwa
Corocznie realizujemy różnorodne programy edukacyjne z zakresu profilaktyki uzależnień oraz propagujące zdrowy tryb życia, ((Elementarz III, Odlot, Jak żyć z ludźmi Profilaktyka raka piersi oraz raka szyjki macicy, AIDS, Profilaktyka wad cewy nerwowej . Prowadzimy również zajęcia z zakresu przeciwdziałania agresji i przemocy oraz zwiększające poziom bezpieczeństwa naszych uczniów. Włączyliśmy się również w prace projektu Wolontariat studencki organizując wspólnie zajęcia z zakresu wiedzy o prawie, wiktymologii, kryminalistyki oraz prowadząc debaty na temat dyskryminacji i tolerancji.
Swoje poglądy na otaczającą rzeczywistość nasi uczniowie wyrażali niejednokrotnie w autorskich sztukach teatralnych, otwartych lekcjach wychowawczych, koncertach profilaktycznych wyrażających bunt i niezgodę na zło otaczającego świata – m.in. koncert „Młodzież przeciw nałogom”, „Młodzi przeciw przemocy” „kultura kontra nałogi”, „Nie warto umierać przez narkotyki”.
Działania profilaktyczne ukierunkowane są na rozwijanie zasobów drzemiących w młodych ludziach oraz wzmacnianie ich mocnych stron. Dzięki temu, młody człowiek staje się bardziej odporny na działanie czynników ryzyka, czyli w konsekwencji jest bardziej przygotowany do życia w świecie różnych zagrożeń. Podczas zajęć naszym głównym celem jest wyposażenie uczniów w uniwersalne umiejętności psychologiczne, rozwijanie umiejętności społecznych, poznawczych i emocjonalnych, norm i zachowań prospołecznych. Wzmacniamy poczucie własnej wartości, doskonalimy umiejętności komunikacji interpersonalnej oraz uczymy radzenia sobie z presją grupy. Kształtujemy również odporność psychiczną uczniów oraz wzmacniamy wiarę we własne możliwości. Naszym zadaniem jest również wspieranie więzi oraz prawidłowych relacji w rodzinie.
W zakresie kształtowania postaw patriotycznych i obywatelskich naszym zadaniem jest rozwijanie i pogłębianie poczucia przynależności do społeczności lokalnej, narodowej i państwowe. Niezmiernie cieszy nas fakt, że młodzież licznie uczestniczy w obchodach uroczystości i świąt szkolnych, państwowych, religijnych oraz rocznic historycznych - często sama jest współorganizatorem tych uroczystości. W ubiegłym roku szkolnym nasi uczniowie wzięli udział w bardzo interesującym projekcie Obywatel PRO, realizowanym przez fundację Dobre Życie. Jego celem było budowanie społeczeństwa obywatelskiego, wspieranie młodzieży w działaniach na rzecz społeczności lokalnej, rozwijanie kompetencji obywatelskich uczniów oraz doskonalenie umiejętności działania w zespole. W ramach projektu uczestnicy zorganizowali: „ Wiosenne Rewolucje”, podczas których zaprezentowali swą działalność w grupie radiowej oraz zaprezentowali spektakl teatru improwizowanego. Na ulicach Strzyżowa zorganizowali happening, podczas którego rozdawali uściski w akcji „Darmowe przytulanie”. Akcja spotkała się z bardzo pozytywnym odzewem mieszkańców, była też dla młodzieży okazją do rozmów z ludźmi o roli życzliwości w relacjach międzyludzkich. Dzięki współpracy z dziennikarzami Polskiego Radia , młodzież zapoznała się z tajnikami tworzenia audycji radiowej - sama również przygotowała swoją audycję, której tematem stało się miasto Strzyżów i możliwości spędzania w nim wolnego czasu. Namacalnym efektem tych działań, było stworzenie w Strzyżowie siłowni na wolnym powietrzu. Ponadto młodzież przeprowadziła debatę środowiskową pt."Rola młodzieży w rozwoju regionu", zapraszając do udziału w niej zarówno osoby dorosłe – władze powiatu i gminy, przedsiębiorców oraz kolegów z gimnazjów ze Strzyżowa, Wiśniowej i Wysokiej.
Aby zwrócić uwagę na zalety działalności samorządowej, uczniowie wszystkich klas wzięli udział w warsztatach na temat aktywności społecznej i zdobywania praktycznych umiejętności w działaniu.
Uczniowie pod opieka nauczycieli od 12 lat biorą udział w ogólnopolskim programie Centrum Edukacji Obywatelskiej „Poczytaj mi, przyjacielu”, czytając książki swoim młodszym kolegom w przedszkolu oraz w szkolnych świetlicach. W razie potrzeby organizują również pomoc w wyrównywaniu braków dydaktycznych dla dzieci z rodzin patologicznych.
Niezwykle ważnym zadaniem szkoły jest rozwijanie zainteresowań i zdolności uczniów. W naszej szkole działają liczne kółka przedmiotowe i hobbystyczne, realizowane są również innowacje pedagogiczne, które stymulują rozwój młodych ludzi. Poza sukcesami dydaktycznymi, udział w zajęciach ma poważne znaczenie wychowawczo – profilaktyczne. Są to bowiem alternatywne formy spędzania wolnego czasu, które chronią uczniów przed podejmowaniem zachowań ryzykownych.
Jak wynika z badań, regularne i częste podejmowanie przez młodzież różnych form aktywności m. in. rekreacyjno-sportowej oraz udział w dodatkowych zajęciach w szkole może w znacznym stopniu zmniejszać ryzyko sięgania po substancje psychoaktywne czyli są czynnikiem chroniącym. Mamy również świadomość, że najskuteczniej i najtrwalej będziemy działać wówczas, kiedy działania dostosowane będą do możliwości, potrzeb i oczekiwań uczniów.
Chcemy mieć również wpływ na kształtowanie postawy prozdrowotnych uczniów, a co za tym idzie również i ich rodzin. W ramach szkoły promującej zdrowie oraz projektu WF z klasą dbamy o rozwój fizyczny oraz sprawność naszych uczniów. Propagując zdrowy styl życia, organizując zajęcia rekreacyjno-sportowe i turystyczne przygotowujemy młodych ludzi do racjonalnych zachowań. Na terenie szkoły organizujemy liczne konkursy, akcje plakatowe oraz imprezy :m.in. imprezę „Czas na zdrowie” , piątkowa „aktywna przerwa”, „Tydzień dla zdrowia i urody”, rajdy piesze ,m.in. „Tułacz wiosenny” i „tułacz jesienny” i wiele innych.
Promując bieganie i zdrowy tryb życia, od 2 lat wspólnie z Towarzystwem na rzecz rehabilitacji Zdrowotnej im. Prof. F. Chrapkiewicza organizujemy imprezę rekreacyjną „Strzyżów biega i maszeruje”, która wpisuje się w ogólnopolską akcję Polska biega. Jest to impreza dla ludzi w każdym wieku . Najmłodszy uczestnik imprezy miał 4 miesiące – najstarszy blisko 80 lat. (35 wolontariuszy) w każdej edycji tej masowej imprezy uczestniczyło ponad 300 osób.
Niezwykle cenną inicjatywą z zakresu działań prozdrowotnych był udział uczniów w ogólnopolskim programie edukacyjnym „Mam Haka Na Raka”, którego celem było szerzenie profilaktyki nowotworowej dotyczącej chłoniaka. Najważniejszym zadaniem było dotarcie do osób zdrowych i pokazanie, jak bardzo ważny jest zdrowy styl życia. Uczniowie zachęcali więc do aktywności fizycznej, jedzenia owoców i warzyw, unikania stresu i używek oraz – co najważniejsze - do badań profilaktycznych. Podjęli wiele ciekawych działań m.in. zorganizowali marsz uliczny z hasłami prozdrowotnymi, zorganizowali konkurs plastyczny o tematyce profilaktycznej. Ściany i okna szkoły obklejone zostały rzucającymi się w oczy obrazkami i plakatami, prowadzili edukację rodziców oraz kolegów ze szkoły oraz gimnazjum w Strzyżowie i Żarnowej. Zorganizowali również spotkanie z lekarzem, rozmawiali z pacjentami szpitala na temat znaczenia profilaktyki. Dla swoich kolegów przygotowali zdrowe drugie śniadanie, opracowali krzyżówkę dotycząca chorób nowotworowych, przeprowadzili zajęcia fitness oraz uczestniczyli w Rajdzie Narciarsko-Pieszym na trasie Strzyżów - Pstrągowa, gdzie na mecie zbierali podpisy pod deklaracją zachęcającą do badań profilaktycznych. Przygotowali również publikacje, którą zamieścili na stronie internetowej szkoły, fb oraz na stronach wielu instytucji wspomagających nas w działaniach. Młodzież przygotowała bardzo interesującą audycję radiową dla radia Rzeszów oraz radia Via.
Po zakwalifikowaniu obu zespołów do II ogólnopolskiego etapu, uczniowie mieli za zadanie przygotować reklamę telewizyjna oraz radiową dotycząca chłoniaka.
Organizując akcję Krwiodawstwa po raz kolejny udowodniliśmy, że jesteśmy wrażliwi na potrzeby innych - zwłaszcza chorych ludzi, a nasi uczniowie otrzymali Świadectwa Dojrzałości Społecznej. Szkolne Koło Honorowych Dawców Krwi działa już ponad 7 lat i poza dzieleniem się najcenniejszym lekarstwem jakim jest krew, propaguje również ideę dawstwa szpiku kostnego. Dwukrotnie zorganizowaliśmy akcję poboru próbek krwi, dzięki której można było zarejestrować się jako dawcy szpiku kostnego w Centralnym Rejestrze Niespokrewnionych Dawców Szpiku i Krwi Pępowinowej.
Zaznaczyć należy, że cele i zadania wychowawcze realizowane są na wszystkich zajęciach edukacyjnych prowadzonych przez szkołę - w trakcie zajęć dydaktycznych, zajęć pozalekcyjnych, imprez i uroczystości szkolnych oraz podczas działań na rzecz środowiska lokalnego.
Praca nauczycieli i młodzieży zauważana jest w środowisku lokalnym, jest doceniana i nagradzana. Często jesteśmy zapraszani do udziału i współpracy w organizacji różnych projektów lokalnych m.in. uczestniczyliśmy w Jubileuszu Biblioteki Miejskiej w Strzyżowie , Narodowym czytaniu Trylogii, obchodach jubileuszu Fabryki Mebli. Młodzież wzięła aktywny udział w Projekcie pokoleniowym w Niebylcu, w akcji „Aktywne Krosno” i wielu innych. Współorganizowaliśmy również koncert Papieski pod hasłem „Buduj z nami żywy pomnik Jana Pawła II”, który był lirycznym wspomnieniem wielkiego człowieka–Polaka.
Od 5 lat czynnie uczestniczymy w Święcie Osób Niepełnosprawnych organizowanym przez Środowiskowy dom samopomocy w Strzyżowie.
Cała społeczność szkolna bierze udział w corocznej, ogólnopolskiej zbiórce bilonu „Góra Grosza”, przeznaczonej na pomoc dla rodzinnych domów dziecka.
Aktywnie włączyliśmy się w organizację akcji MAKULATURA NA MISJE, której celem jest pozyskanych środków finansowych na budowę studni w Sudanie Południowym. Zbieraliśmy makulaturę oraz propagowaliśmy akcję w środowisku lokalnym. Wielokrotnie pomagaliśmy osobom, które znalazły się w trudnej sytuacji losowej : osobom niepełnosprawnym, ofiarom wypadków, pogorzelcom, powodzianom, Polakom mieszkającym na Ukrainie.
Raz jeszcze chcę podkreślić, że my - nauczyciele LO w Strzyżowie - pracujemy z młodzieżą, którą wyróżnia wrażliwość na potrzeby innych ludzi: chorych, cierpiących, niepełnosprawnych, samotnych. Charakteryzuje ją chęć zrobienia czegoś pożytecznego, potrzeba kontaktu z ludźmi, a także chęć zdobywania nowych doświadczeń oraz umiejętności. Naszą rolą zaś jest towarzyszyć uczniom w ich rozwoju i działaniach. Wychowawca musi dać wychowankowi swobodę działań i podejmowania decyzji, jednocześnie dyskretnie czuwając nad ich przebiegiem . Bywa, że to oni – młodzi ludzie, mobilizują nas do pracy zarażając swoim optymizmem i kreatywnością, przez co powodują, ze my – nieco starsi czujemy się wciąż młodo.
Kończąc warto dodać, że na co dzień młodzież często zaskakuje nas ciekawymi i sympatycznych pomysłami, dzięki którym uczniowie i wszyscy pracownicy szkoły, jeszcze lepiej czujemy się w murach naszej 100 – latki. Są to choćby: powitalny kubek mleka dla pierwszoklasistów, pożegnalne jabłko od ustępującego samorządu, fitness na dużej przerwie, „walentynki” , „mikołajki”, dyskoteki, dzień wiosny, dzień kobiet.
Za swoja aktywną pracę uczniowie naszego Liceum, w tym roku otrzymali nagrodę św. Michała w kategorii „samorządność”.
Barbara Modliszewska
Pedagog szkolny
28.10.2014